Η γυναικεία φιλία σε δύο ορεινά χωριά: εθνογραφικές προσεγγίσεις στη δυτική Μακεδονία

Περίληψη

Το άρθρο επιχειρεί να προσεγγίσει σχήματα σχέσεων γυναικών τα οποία σημασιοδοτούνται ως «γυναικεία φιλία» σε δύο ορεινά χωριά της Δυτικής Μακεδονίας, στα οποία οι κάτοικοι συγκροτούν σε αφηγηματικές εκφορές τη συλλογική τους ταυτότητα με άξονα τη διαφοροποίησή τους σε «άντρες και γυναίκες του χωριού». Το εθνογραφικό πεδίο παρείχε το υλικό της ποιοτικής έρευνας και πλαισίωσε έναν λόγο για τη «γυναικεία φιλία» κατά τη διάρκεια επιτόπιας έρευνας με τη μέθοδο της συμμετοχικής παρατήρησης. Οι καθημερινές πρακτικές και οι αφηγήσεις μόνιμων και εποχιακών κατοίκων των δύο χωριών συνέθεσαν δυναμικές της γυναικείας φιλίας ως έμφυλης έκφρασης με λειτουργίες κοινωνικής συνοχής και πολιτιστικής δράσης. Η γυναικεία φιλία στο συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο, με κυρίαρχη τη συνθήκη δημογραφικής και διοικητικής συρρίκνωσης, αποκτά κοινωνική σπουδαιότητα για την ενδοκοινοτική καθημερινότητα, αναδεικνύοντας τη γυναικεία συνεργασία ως πρακτική αναπλήρωσης και αποκατάστασης του ελλείμματος πολιτικών και πολιτιστικών φορέων. Ενδεικτικά, αξιοποιείται ένα εκφραστικό σχήμα γυναικών του πεδίου, «με το καλαμπούρι», που ανατρέπει δύο παραδείγματα της γυναικείας (αυτο)εικόνας, «φιάτι μουσιάτι» (κορίτσια όμορφα) και «γκράου νοικοκυράου» (πολύ μεγάλη νοικοκυρά) τα οποία θέτουν ως πρότυπα και προτεραιότητα συγκεκριμένους κοινωνικούς ρόλους.