«Βεγγέρα»: ένα φεμινιστικό εγχείρημα σε ένα χωριό της Κρήτης

Περίληψη

Η παρούσα εργασία περιγράφει αναστοχαστικά το εγχείρημα «Βεγγέρα - Γυναικείες Κοινότητες Ανταλλαγής», ένα πρόγραμμα ενδυνάμωσης γυναικών που πραγματοποιήθηκε σε ένα χωριό του Ψηλορείτη και το οποίο είχε χαρακτηριστικά εθνογραφικής έρευνας (παραμονή στο πεδίο, συμμετοχική παρατήρηση, συνεντεύξεις, ομάδα εστίασης). Αξιοποιώντας την παραδοσιακή πρακτική της βεγγέρας ως χώρο γυναικείας κοινωνικότητας, είχαμε ως στόχο αφενός να ερευνήσουμε τον τρόπο που οι γυναίκες αυτές βιώνουν την υποκειμενικότητά τους και αφετέρου να συνδιαμορφώσουμε έναν «ασφαλή χώρο» διαγενεακής ανταλλαγής βιωμάτων, αναστοχασμού και δράσης, δημιουργώντας συνθήκες ενδυνάμωσης μέσα από μία συλλογική διαδικασία. Τα κεντρικά ερωτήματα της έρευνας ήταν τα εξής: Μέσα από ποιες λογοθετικές αλλά και κοινωνικές πρακτικές νοηματοδοτούν τον εαυτό και τη δράση τους; Υπάρχει ανάγκη για ένα φεμινιστικό εγχείρημα ενδυνάμωσης στο χωριό; Στην εργασία αναλύονται τα μεθοδολογικά βήματα που ακολουθήθηκαν και περιγράφεται συνοπτικά η οργάνωση του προγράμματος, καθώς και τα εμπόδια που αυτό συνάντησε. Τα αποτελέσματα της έρευνας βρίσκονται σε γενικές γραμμές σε συμφωνία με την βιβλιογραφία σε σχέση με τις εξουσίες των γυναικών και των αντρών στον ιδιωτικό και τον δημόσιο χώρο, αντίστοιχα. Είδαμε ότι η νοικοκυροσύνη αναδύεται ως συστατική λογοθετική πρακτική νοηματοδότησης της κατηγορίας «γυναίκα» στο χωριό. Ταυτόχρονα, εντοπίσαμε τη σιωπή ως καταστατικό στοιχείο της υποκειμενικότητας των γυναικών και είδαμε πώς λειτουργεί ρυθμιστικά συνήθως υπέρ της πατριαρχικής τάξης του χωριού. Τέλος, ένα ενδιαφέρον στοιχείο που προέκυψε από την παρατήρηση, ήταν το γεγονός ότι οι γυναίκες αντιδρούσαν διαφορετικά στο πρόγραμμα, ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα στην οποία ανήκαν.